Các loại hình tác phẩm nào được bảo hộ quyền tác giả theo quy định mới nhất? Bài viết được chia sẻ bởi GV Lawyers – công ty luật Việt Nam uy tín, chuyên tư vấn sở hữu trí tuệ, bản quyền và pháp lý doanh nghiệp.
Xã hội hiện đại đề cao giá trị sáng tạo, vì thế việc nhận diện các loại hình tác phẩm nào được bảo hộ quyền tác giả trở thành vấn đề quan trọng đối với mọi tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật và khoa học. Quyền tác giả đóng vai trò bảo vệ thành quả lao động trí tuệ, đồng thời thúc đẩy phát triển văn hóa, công nghệ và kinh tế tri thức. Bài viết tham khảo dưới đây do Global Vietnam Lawyers (GV Lawyers) – công ty luật Việt Nam tổng hợp sẽ giúp làm rõ những loại hình tác phẩm được pháp luật bảo hộ theo quy định mới nhất.
Quyền tác giả là gì và tại sao cần được bảo hộ?
Trong thời đại sáng tạo số, quyền tác giả không chỉ là “hàng rào pháp lý” bảo vệ người sáng tạo mà còn là tài sản trí tuệ có giá trị thương mại lớn. Theo Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2009), quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
Tác phẩm ở đây được hiểu là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học, thể hiện dưới bất kỳ hình thức hay phương tiện nào từ chữ viết, âm thanh đến hình ảnh kỹ thuật số.
Khi một tác phẩm được công nhận và bảo hộ quyền tác giả, người sáng tạo sẽ được đảm bảo quyền nhân thân và quyền tài sản, tránh bị sao chép, chiếm dụng hay sử dụng trái phép. Đây là nền tảng để khuyến khích sáng tạo và phát triển kinh tế tri thức tại Việt Nam.\
Các loại hình tác phẩm nào được bảo hộ quyền tác giả? (Cập nhật theo Nghị định 17/2023/NĐ-CP)
Theo quy định hiện hành, có 12 loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam. Mỗi loại hình có đặc điểm riêng, phù hợp với từng lĩnh vực sáng tạo. Dưới đây là nội dung chi tiết:
Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác thể hiện bằng chữ viết
Bao gồm tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, hồi ký, kịch bản, công trình nghiên cứu khoa học, bài viết học thuật… Ngoài ra, sách giáo khoa và giáo trình được xem là tài liệu chính thống phục vụ giảng dạy, phải được phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền.
Đặc biệt, các tác phẩm thể hiện bằng ký tự khác như chữ nổi dành cho người khiếm thị, ký hiệu tốc ký hoặc các hệ ký hiệu tương tự cũng thuộc phạm vi bảo hộ.
Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác
Đây là những tác phẩm thể hiện bằng ngôn ngữ nói, chẳng hạn như bài thuyết trình, bài phát biểu hội nghị, khóa học trực tuyến… Tuy nhiên, để được bảo hộ, bài nói phải được định hình dưới dạng vật chất như bản ghi âm, video, bản chép hoặc bản điện tử.
Tác phẩm báo chí
Bao gồm phóng sự, tường thuật, phỏng vấn, xã luận, ký báo chí, bình luận, chuyên luận… được đăng tải trên báo in, báo nói, báo hình hoặc báo điện tử. Mỗi tác phẩm báo chí đều phải có nội dung độc lập, cấu trúc hoàn chỉnh và mang tính sáng tạo.
Tác phẩm âm nhạc
Là tác phẩm thể hiện dưới dạng nhạc nốt hoặc ký tự âm nhạc khác, dù đã được trình diễn hay chưa. Ví dụ: bản nhạc, ca khúc, hòa âm, phối khí. Tác phẩm âm nhạc có thể tồn tại dưới dạng bản viết tay, bản ghi âm hoặc file kỹ thuật số.
Tác phẩm sân khấu
Bao gồm các loại hình nghệ thuật biểu diễn như chèo, tuồng, cải lương, kịch nói, opera, múa rối, múa đương đại, xiếc, tấu hài, nhạc kịch… Đây là loại hình đòi hỏi sự kết hợp giữa ngôn ngữ, diễn xuất và nghệ thuật dàn dựng.
Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự
Là các tác phẩm có nội dung thể hiện bằng hình ảnh động, có hoặc không kèm âm thanh, hiệu ứng kỹ thuật số. Bao gồm phim điện ảnh, phim tài liệu, phim hoạt hình, phim ngắn và tác phẩm tạo bằng công nghệ mới như phim 3D, ảo thực tế (VR), AI-generated video…
Tác phẩm điện ảnh không bao gồm bản ghi hình tin tức hoặc trò chơi điện tử.
Tác phẩm mỹ thuật
Gồm hội họa, điêu khắc, đồ họa, nghệ thuật sắp đặt, tranh cổ động và các hình thức nghệ thuật đương đại khác. Mỗi tác phẩm được thể hiện qua đường nét, màu sắc, bố cục có tính sáng tạo cao.
Tác phẩm hội họa và điêu khắc tồn tại dưới dạng độc bản, còn đồ họa có thể có tới 50 phiên bản có chữ ký tác giả.
Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng
Là sự kết hợp giữa tính thẩm mỹ và công năng sử dụng, như thiết kế đồ họa, thiết kế thời trang, bao bì sản phẩm, thiết kế nội thất, tạo dáng công nghiệp…
Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng phải có tính sáng tạo và không thể dễ dàng sao chép bởi người có hiểu biết trung bình trong lĩnh vực tương ứng.
Tác phẩm nhiếp ảnh
Đây là tác phẩm thể hiện hình ảnh thế giới khách quan thông qua các phương pháp kỹ thuật – hóa học hoặc điện tử. Bao gồm ảnh chụp kỹ thuật số, ảnh film, ảnh đen trắng, ảnh nghệ thuật, ảnh phóng sự, v.v.
Ảnh có thể có hoặc không có chú thích, nhưng phải mang tính sáng tạo và không chỉ đơn thuần là bản ghi lại sự kiện.
Tác phẩm kiến trúc
Gồm bản vẽ thiết kế kiến trúc và công trình kiến trúc như nhà ở, công trình công cộng, cảnh quan, không gian nội thất. Mỗi tác phẩm phải thể hiện tính sáng tạo và giải pháp kỹ thuật mang dấu ấn cá nhân của kiến trúc sư.
Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ
Bao gồm bản vẽ kỹ thuật, sơ đồ quy hoạch, bản đồ địa hình, bản đồ khoa học, bản vẽ thiết kế công trình… Tất cả phải do người sáng tạo thể hiện dựa trên ý tưởng, dữ liệu và phương pháp riêng biệt.
Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian
Đây là kho tàng văn hóa phi vật thể của dân tộc, bao gồm các loại hình nghệ thuật ngôn từ (ca dao, tục ngữ), nghệ thuật biểu diễn (dân ca, điệu múa, trò chơi dân gian, lễ hội truyền thống…) và các hình thức nghi lễ dân gian.
Việc bảo hộ các tác phẩm này nhằm giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống và chống lại hành vi chiếm dụng, xuyên tạc.
Thời hạn bảo hộ quyền tác giả là bao lâu?
Một trong những vấn đề được nhiều cá nhân, doanh nghiệp quan tâm là thời hạn bảo hộ quyền tác giả. Theo quy định của pháp luật Việt Nam:
- Quyền nhân thân (như quyền đặt tên, quyền đứng tên tác phẩm) được bảo hộ vô thời hạn.
- Quyền tài sản (như quyền sao chép, biểu diễn, phân phối) được bảo hộ suốt cuộc đời tác giả và 50 năm tiếp theo sau khi tác giả qua đời.
Đối với tác phẩm có nhiều đồng tác giả, thời hạn bảo hộ tính đến 50 năm sau khi tác giả cuối cùng qua đời. Với tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng… thời hạn là 75 năm kể từ khi công bố lần đầu.
Hiểu rõ thời hạn bảo hộ giúp tổ chức, cá nhân quản lý tài sản trí tuệ hiệu quả hơn, tránh rủi ro pháp lý trong kinh doanh, truyền thông và xuất bản.
Dịch vụ tư vấn bảo hộ quyền tác giả tại công ty Luật GV Lawyers
Là một công ty luật Việt Nam uy tín, Global Vietnam Lawyers (GV Lawyers) chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn và đăng ký quyền tác giả cho cá nhân, doanh nghiệp, nghệ sĩ, nhà xuất bản và đơn vị sáng tạo.
GV Lawyers có đội ngũ luật sư am hiểu sâu sắc về Luật Sở hữu trí tuệ, quyền tác giả và chuyển giao công nghệ, hỗ trợ khách hàng từ khâu đăng ký, xử lý tranh chấp, đến chuyển nhượng quyền sử dụng tác phẩm.
GV Lawyers cam kết mang lại giải pháp pháp lý toàn diện, nhanh chóng, bảo mật tuyệt đối, giúp người sáng tạo yên tâm khai thác giá trị tác phẩm hợp pháp và tối ưu kinh tế.
