Quá trình xây dựng nhà ở, công trình dân dụng hoặc dự án quy mô lớn, không ít trường hợp xảy ra thiệt hại cho người dân sinh sống xung quanh. Các thiệt hại có thể bao gồm nứt nhà, sập tường, hư hỏng tài sản hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt. Vậy pháp luật quy định như thế nào về bồi thường thiệt hại trong xây dựng? Chủ thể nào phải chịu trách nhiệm? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ thông tin và căn cứ pháp lý liên quan đến vấn đề này.
Khái niệm bồi thường thiệt hại trong xây dựng
Bồi thường thiệt hại trong xây dựng là trách nhiệm dân sự mà cá nhân, tổ chức gây thiệt hại cho người khác phải thực hiện nhằm khắc phục hậu quả do hành vi xây dựng gây ra. Trách nhiệm này phát sinh khi công trình xây dựng làm ảnh hưởng trực tiếp đến tài sản hoặc sức khỏe của người khác, điển hình như:
- Làm nứt, lún, nghiêng hoặc sập nhà lân cận
- Làm ô nhiễm môi trường sống xung quanh
- Gây tiếng ồn, bụi bẩn quá mức trong quá trình thi công
Căn cứ pháp lý liên quan
Pháp luật hiện hành đã có những quy định rõ ràng về bồi thường thiệt hại trong xây dựng, cụ thể như sau:
Điều 604 Bộ luật Dân sự 2005:
“Người nào do lỗi cố ý hoặc vô ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của cá nhân, pháp nhân mà gây thiệt hại thì phải bồi thường.”
Điều 605 Bộ luật Dân sự 2005:
“Người gây thiệt hại phải bồi thường toàn bộ thiệt hại do mình gây ra, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.”
Ngoài ra, Điều 603 Bộ luật Dân sự 2015 (hiện hành) cũng khẳng định:
“Chủ sở hữu, người được giao quản lý, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại, kể cả khi không có lỗi, trừ trường hợp thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại.”
Chủ thể có trách nhiệm bồi thường
Tùy theo từng trường hợp cụ thể, trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong xây dựng có thể thuộc về một hoặc nhiều chủ thể sau:
- Chủ đầu tư công trình xây dựng
- Nhà thầu thi công trực tiếp gây thiệt hại
- Tổ chức tư vấn thiết kế, giám sát thi công nếu vi phạm nghĩa vụ
- Cơ quan có thẩm quyền cấp phép nếu sai sót trong quản lý gây hậu quả
Việc xác định chính xác chủ thể có trách nhiệm là điều kiện tiên quyết để yêu cầu bồi thường thiệt hại trong xây dựng đúng pháp luật.
Căn cứ xác định mức thiệt hại
Theo nội dung được đăng tải trên Tạp chí Tòa án Nhân dân, để xác định mức thiệt hại cần căn cứ vào:
- Kết quả kiểm định, giám định công trình bị ảnh hưởng
- Giá trị thực tế của tài sản bị hư hỏng
- Chi phí sửa chữa, thay thế tài sản
- Thiệt hại gián tiếp như: mất chỗ ở, giảm năng suất kinh doanh
Ngoài ra, Tòa án có thể xem xét các yếu tố về lỗi, mức độ thiệt hại và mối quan hệ nhân quả để đưa ra mức bồi thường thiệt hại trong xây dựng phù hợp.
Quy trình giải quyết tranh chấp bồi thường
Tranh chấp về bồi thường thiệt hại trong xây dựng thường được giải quyết theo các bước:
- Hòa giải: Các bên tự thỏa thuận với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương hoặc tổ chức trung gian.
- Khởi kiện: Nếu hòa giải không thành, bên bị thiệt hại có quyền khởi kiện ra Tòa án có thẩm quyền.
- Thi hành án: Sau khi bản án có hiệu lực, bên gây thiệt hại phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường theo phán quyết.
Thủ tục khởi kiện đòi bồi thường thiệt hại trong xây dựng khi nhà bị hư hại do công trình lân cận
Trong thực tế, việc các công trình xây dựng gây ảnh hưởng, nứt nẻ, sụt lún cho nhà liền kề xảy ra ngày càng phổ biến. Khi đó, người bị ảnh hưởng có quyền khởi kiện để yêu cầu bồi thường thiệt hại trong xây dựng theo quy định pháp luật.
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
Việc đầu tiên khi tiến hành yêu cầu bồi thường thiệt hại trong xây dựng là chuẩn bị đầy đủ hồ sơ khởi kiện.
- Thứ nhất là Đơn khởi kiện theo mẫu quy định.
- Thứ hai là Giấy tờ pháp lý, giấy tờ nhân thân của bên khởi kiện và bên bị khởi kiện.
- Thứ ba là các tài liệu chứng minh cho hành vi vi phạm và thiệt hại xảy ra.
- Cuối cùng là các tài liệu khác có liên quan.
Trong trường hợp yêu cầu bồi thường thiệt hại trong xây dựng, các tài liệu cần chuẩn bị có thể bao gồm: hình ảnh, video thể hiện tình trạng hư hỏng của nhà ở; biên bản kiểm định mức độ thiệt hại; đơn kiến nghị gửi cơ quan chức năng (nếu có); văn bản phản hồi từ phía chủ đầu tư công trình kế bên hoặc cơ quan quản lý xây dựng địa phương.
Bước 2: Nộp hồ sơ tại Tòa án có thẩm quyền
Sau khi hoàn thiện hồ sơ, người bị thiệt hại cần nộp đơn khởi kiện đến đúng Tòa án có thẩm quyền. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015:
“Tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là tranh chấp thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện” (Căn cứ theo khoản 6, Điều 26 và điểm a, khoản 1, Điều 35 Bộ luật TTDS).
Ngoài ra, thẩm quyền theo lãnh thổ cũng được quy định rõ:
“Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc hoặc theo thỏa thuận của đương sự là tòa án có thẩm quyền giải quyết.” (Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015).
Như vậy, nếu ngôi nhà của bạn bị hư hại do một công trình xây dựng bên cạnh, bạn có thể nộp hồ sơ tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi chủ đầu tư công trình (bị đơn) cư trú hoặc làm việc.
Bước 3: Tòa án xem xét và thụ lý vụ án
Sau khi tiếp nhận đơn khởi kiện, Tòa án sẽ xem xét tính hợp lệ của hồ sơ. Trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ hoặc có sai sót, Tòa án sẽ yêu cầu người khởi kiện bổ sung, chỉnh sửa.
Nếu hồ sơ đã hợp lệ, Tòa án sẽ ra quyết định thụ lý vụ án và tiến hành giải quyết theo trình tự tố tụng.
Thời gian giải quyết vụ án được quy định rõ: “Thời hạn giải quyết là 04 tháng kể từ ngày thụ lý, trường hợp phức tạp có thể được gia hạn thời hạn nhưng không quá 02 tháng” (Căn cứ theo quy định tại Điều 203 Bộ luật Tố tụng dân sự).
Đây là thời gian để Tòa án triệu tập các bên liên quan, tổ chức các phiên hòa giải, đối chất và xét xử sơ thẩm vụ án bồi thường thiệt hại trong xây dựng.
Bước 4: Xét xử sơ thẩm và quyền kháng cáo
Sau khi có phán quyết từ Tòa án cấp sơ thẩm, nếu một trong hai bên không đồng tình với bản án hoặc quyết định, có thể thực hiện quyền kháng cáo.
“Trường hợp đương sự không đồng ý với nội dung của Bản án/Quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm thì có thể thực hiện thủ tục kháng cáo lên Tòa án cấp phúc thẩm để đề nghị giải quyết.”
Việc kháng cáo phải thực hiện trong thời hạn luật định, kèm theo các căn cứ cho rằng bản án sơ thẩm chưa chính xác hoặc chưa đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người khởi kiện.
Một số vụ việc thực tế điển hình
Theo bài viết trên VOV2, không ít vụ việc liên quan đến bồi thường thiệt hại trong xây dựng đã xảy ra ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, với mức bồi thường hàng trăm triệu đồng. Đặc biệt, trong trường hợp thiệt hại ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết cấu nhà ở lân cận, người dân hoàn toàn có quyền yêu cầu đền bù, sửa chữa, thậm chí là di dời để đảm bảo an toàn.
Bồi thường thiệt hại trong xây dựng là một nội dung quan trọng trong lĩnh vực dân sự và xây dựng. Việc hiểu rõ quyền lợi và quy trình xử lý sẽ giúp người dân và các chủ thể có liên quan bảo vệ quyền lợi của mình đúng pháp luật. Trong bối cảnh đô thị hóa và hoạt động xây dựng ngày càng sôi động, vấn đề này càng cần được quan tâm nhiều hơn.
Trên đây là những thông tin tham khảo,nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong xây dựng, hoặc cần tư vấn pháp lý để khởi kiện hay bảo vệ quyền lợi, đừng ngần ngại liên hệ Global Vietnam Lawyers – đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ bạn tận tâm và kịp thời.
Xem thêm: Luật kinh doanh bất động sản mới nhất 2025
