Khi có di chúc hợp pháp, việc phân chia di sản đất đai sẽ được thực hiện theo ý chí của người lập di chúc, nhưng đồng thời phải tuân thủ các quy định pháp luật thừa kế đất đai có di chúc. Bài viết tham khảo này, GV Lawyers sẽ phân tích chi tiết: định nghĩa và bản chất của thừa kế đất đai có di chúc; điều kiện để di chúc hợp pháp; người thừa kế bắt buộc không thể loại khỏi di sản; trình tự khai nhận di sản và thủ tục về đất; cùng các lưu ý pháp lý quan trọng.
Luật thừa kế đất đai có di chúc là gì?
Thừa kế đất đai có di chúc là trường hợp người để lại quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất lập văn bản hoặc miệng di chúc để chỉ định người hoặc nhiều người được hưởng di sản sau khi chết. Nếu di chúc hợp pháp thì tài sản chuyển giao theo ý chí của người lập di chúc. Di chúc là “sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển giao tài sản của mình cho người khác sau khi chết”.
Như vậy, trong trường hợp có di chúc hợp pháp, việc phân chia thừa kế quyền sử dụng đất sẽ tuân theo nội dung di chúc, trừ các trường hợp pháp luật đặc biệt bảo vệ người thừa kế bắt buộc. Điều này giúp người để lại di sản chủ động hơn trong việc phân chia tài sản, nhưng vẫn phải đảm bảo quyền lợi của người thừa kế theo pháp luật.
Điều kiện để di chúc về đất đai hợp pháp
Khi di sản có liên quan đến quyền sử dụng đất, để di chúc hợp pháp và có hiệu lực thì phải đáp ứng các điều kiện sau:
Về chủ thể
Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt và không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép. Đối với người từ đủ 15 đến chưa đủ 18 tuổi muốn lập di chúc thì di chúc phải lập thành văn bản và được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý. Nếu người lập di chúc bị hạn chế thể chất hoặc không biết chữ thì di chúc phải có người làm chứng và được công chứng hoặc chứng thực.
Về nội dung di chúc
Điều 631 Bộ luật Dân sự 2015 quy định các nội dung chủ yếu của di chúc gồm: ngày, tháng, năm lập di chúc; họ tên, nơi cư trú người lập di chúc; họ tên người được hưởng di sản; di sản để lại và địa điểm của di sản. Ngoài ra, nội dung di chúc không được vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội và hình thức di chúc phải tuân theo quy định pháp luật.
Về hình thức
Điều 627 và khoản 4,5 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: di chúc phải lập thành văn bản; nếu không thể lập thành văn bản thì lập di chúc miệng. Di chúc bằng văn bản không công chứng/chứng thực vẫn có hiệu lực nếu đáp ứng các điều kiện. Di chúc miệng chỉ hợp pháp nếu thể hiện ý chí cuối cùng trước ít nhất hai người làm chứng, người làm chứng ký/điểm chỉ và trong 5 ngày làm việc phải được cơ quan có thẩm quyền chứng thực.
Nếu sau 03 tháng kể từ thời điểm lập di chúc miệng mà người lập vẫn còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.
Điều kiện về quyền sử dụng đất
Theo khoản 1 Điều 45 Luật Đất đai 2024: người sử dụng đất được thực hiện quyền thừa kế khi có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (trừ trường hợp luật chuyên ngành quy định khác), đất không có tranh chấp, quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án, đất còn trong thời hạn sử dụng và quyền sử dụng đất không bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
Do vậy, nếu người lập di chúc để lại quyền sử dụng đất mà quyền đó không đáp ứng điều kiện trên thì việc thực hiện di chúc có thể bị trở ngại hoặc bị từ chối thực hiện về phần đất.
Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc
Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật và họ không được người lập di chúc cho hưởng hoặc được hưởng ít hơn hai phần ba suất đó: (a) con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng; (b) con thành niên mà không có khả năng lao động.
Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi cho đối tượng yếu thế trong quan hệ thừa kế, kể cả khi họ không được tên trong di chúc hoặc được hưởng rất nhỏ theo di chúc.
Luật pháp cũng quy định rằng, nếu người lập di chúc định đoạt hết tài sản của mình mà xâm phạm quyền của những người này thì phần di sản tối thiểu cho họ vẫn phải đảm bảo theo Điều 644.
Tóm tắt các bước khai nhận di sản đất đai theo di chúc
Để thực hiện thừa kế quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất theo di chúc, người thừa kế và các bên liên quan cần thực hiện các bước sau:
Bước 1: Kiểm tra tính hợp pháp của di chúc, xem người lập di chúc có đủ điều kiện, di chúc có đúng hình thức, nội dung và quyền sử dụng đất có đảm bảo điều kiện pháp luật.
Bước 2: Giao nộp di chúc (nếu có) và kiểm tra hồ sơ quyền sử dụng đất xác định Giấy chứng nhận, trạng thái pháp lý của quyền sử dụng đất.
Bước 3: Kê khai nghĩa vụ tài chính nếu có (thuế, phí liên quan, lệ phí đăng ký chuyển quyền).
Bước 4: Đăng ký biến động quyền sử dụng đất, chuyển quyền, ghi tên người thừa kế theo phần hưởng di sản hoặc cấp mới giấy chứng nhận.
Bước 5: Nhận kết quả, người thừa kế được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất theo phần di sản nhận được.
Thực hiện đầy đủ và chính xác các thủ tục này giúp bảo đảm quyền lợi pháp lý của người thừa kế và tránh tranh chấp về sau.
Lý do bạn nên sử dụng dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp
Việc thừa kế đất đai có di chúc thường liên quan đến nhiều vấn đề phức tạp: quyền sử dụng đất, hoàn cảnh người lập di chúc, hồ sơ đất đai, tranh chấp giữa các bên, xác định phần di sản tối thiểu theo Điều 644… Nếu không thực hiện đúng thủ tục hoặc không am hiểu pháp luật, người thừa kế có thể mất quyền, bị kiện hoặc phải chịu chi phí lớn khắc phục.
Với tư cách là công ty luật Việt Nam chuyên sâu trong lĩnh vực đất đai và thừa kế, công ty luật GV Lawyers có đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, tư vấn chuyên biệt, hỗ trợ soạn thảo di chúc, kiểm tra quyền sử dụng đất, hướng dẫn thủ tục khai nhận di sản, xử lý tranh chấp khi có và đảm bảo quyền lợi của người thừa kế.
“Luật thừa kế đất đai có di chúc” không chỉ cho phép người để lại di sản thể hiện ý chí định đoạt tài sản của mình mà còn đặt ra các điều kiện và giới hạn pháp lý nhằm bảo vệ quyền lợi của người thừa kế bắt buộc. Di chúc hợp pháp, quyền sử dụng đất đủ điều kiện và việc đăng ký biến động rõ ràng sẽ giúp quá trình thừa kế suôn sẻ. Khi có nhu cầu tư vấn, hỗ trợ pháp lý chuyên sâu, bạn hoàn toàn có thể liên hệ với GV Lawyers để được bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
Nếu bạn cần, chúng tôi có thể hỗ trợ bạn:
✅ Soạn mẫu di chúc phù hợp với tài sản đất đai
✅ Soạn hồ sơ “khai nhận di sản theo di chúc”
✅ Tư vấn chi tiết thủ tục đăng bộ thừa kế tại cơ quan đăng ký đất đai
Hãy liên hệ ngay với GV Lawyers để được hỗ trợ chuyên sâu và bảo vệ quyền lợi của bạn.
