Bản án hình sự sơ thẩm không có hiệu lực ngay khi tuyên án mà còn phụ thuộc vào thời hạn kháng cáo, kháng nghị theo quy định. Bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật? Hiểu rõ giúp bị cáo, bị hại và các bên liên quan đảm bảo quyền lợi chính đáng của mình, mà còn là cơ sở để tránh bỏ lỡ thời gian thực hiện quyền kháng cáo hợp pháp.
Trong bài viết tham khảo dưới đây, GV Lawyers – công ty luật Việt Nam với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm sẽ giúp bạn hiểu rõ thời điểm bản án sơ thẩm có hiệu lực, ai có quyền kháng cáo và cách xác định thời điểm kháng cáo hợp lệ.
Bản án hình sự sơ thẩm là gì?
Bản án hình sự sơ thẩm là quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm (thường là TAND cấp huyện hoặc cấp tỉnh) sau khi xét xử vụ án hình sự lần đầu tiên. Bản án này có thể tuyên bị cáo có tội hoặc không có tội, đồng thời xác định trách nhiệm hình sự và dân sự liên quan đến vụ án.
Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam, bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào không được xác định ngay tại thời điểm tuyên án, mà cần phải hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị thì bản án mới có hiệu lực thi hành.
Bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật?
Theo quy định tại Điều 343 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án chỉ có hiệu lực pháp luật khi:
“Bản án, quyết định và những phần của bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án không bị kháng cáo, kháng nghị thì có hiệu lực pháp luật kể từ ngày hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị.”
Như vậy, bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào sẽ phụ thuộc vào việc có kháng cáo, kháng nghị trong thời hạn luật định hay không. Nếu không có bất kỳ kháng cáo hoặc kháng nghị nào, bản án sẽ có hiệu lực sau khi kết thúc thời hạn 15 ngày kể từ ngày tuyên án.
Thời hạn kháng cáo bản án hình sự sơ thẩm là bao lâu?
Theo khoản 1 Điều 333 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015:
“Thời hạn kháng cáo đối với bản án sơ thẩm là 15 ngày kể từ ngày tuyên án. Đối với bị cáo, đương sự vắng mặt tại phiên tòa thì thời hạn kháng cáo tính từ ngày họ nhận được bản án hoặc ngày bản án được niêm yết theo quy định của pháp luật.”
Do đó:
- Nếu bị cáo và các bên liên quan có mặt tại phiên tòa, thời hạn kháng cáo là 15 ngày kể từ ngày tuyên án.
- Nếu vắng mặt, thời hạn được tính từ ngày nhận bản án hợp lệ hoặc ngày bản án được niêm yết.
Ai có quyền kháng cáo bản án sơ thẩm?
Căn cứ Điều 332 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, các chủ thể sau có quyền kháng cáo:
- Bị cáo, bị hại, người đại diện hợp pháp của họ;
- Người bào chữa, nếu bảo vệ quyền lợi cho người dưới 18 tuổi hoặc người có nhược điểm về thể chất/tâm thần;
- Nguyên đơn, bị đơn dân sự, và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan;
- Người được tuyên không có tội, có thể kháng cáo về căn cứ xác định họ vô tội;
- Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên (trong trường hợp họ là người dưới 18 tuổi hoặc có nhược điểm…).
Việc nắm rõ các đối tượng có quyền kháng cáo là cơ sở quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên trong vụ án hình sự.
Cách xác định ngày kháng cáo hợp lệ
Nội dung này được quy định tại khoản 3 Điều 333 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, cụ thể:
- Gửi qua bưu điện: ngày kháng cáo được xác định theo dấu bưu chính gửi.
- Gửi tại trại tạm giam, nhà tạm giữ: ngày nhận đơn được Giám thị hoặc Trưởng nhà tạm giữ xác nhận.
- Gửi trực tiếp tại Tòa án: ngày kháng cáo là ngày Tòa án nhận đơn hoặc ngày lập biên bản kháng cáo nếu trình bày trực tiếp.
GV Lawyers – công ty luật GV Lawyers luôn tư vấn cụ thể cách chuẩn bị đơn kháng cáo đúng hạn và đúng quy định, tránh trường hợp đơn bị từ chối do nộp sai thời gian hoặc sai hình thức.
Quyết định sơ thẩm có thời hạn kháng cáo bao lâu?
Ngoài bản án, các quyết định sơ thẩm (ví dụ: quyết định đình chỉ vụ án, trả hồ sơ…) cũng có thể bị kháng cáo.
Căn cứ khoản 2 Điều 333 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015:
“Thời hạn kháng cáo đối với quyết định sơ thẩm là 07 ngày kể từ ngày người có quyền kháng cáo nhận được quyết định.”
Trường hợp nào bản án có hiệu lực ngay lập tức?
Theo nguyên tắc chung, bản án hình sự sơ thẩm chỉ có hiệu lực khi hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị. Tuy nhiên, trong trường hợp hiếm gặp, nếu tất cả các bên liên quan, bao gồm Viện kiểm sát và đương sự, có văn bản từ chối kháng cáo trong thời hạn luật định, bản án có thể được công nhận có hiệu lực sớm mà không cần chờ hết 15 ngày.
Tuy nhiên, trường hợp này không phổ biến, và thông thường vẫn phải chờ hết thời hạn luật định.
Vai trò của luật sư trong giai đoạn sau bản án sơ thẩm
Sau khi có bản án sơ thẩm, nếu không đồng ý với phán quyết của Tòa, việc kháng cáo cần được thực hiện nhanh chóng, đúng quy định. Trong đó, luật sư đóng vai trò cực kỳ quan trọng, bao gồm:
- Đánh giá căn cứ kháng cáo có phù hợp và cần thiết không;
- Soạn thảo đơn kháng cáo hợp pháp, đúng mẫu và đủ căn cứ;
- Tư vấn chiến lược pháp lý nếu đưa vụ án lên cấp phúc thẩm.
Công ty luật GV Lawyers, với đội ngũ chuyên môn am hiểu pháp luật tố tụng hình sự, luôn sẵn sàng hỗ trợ khách hàng toàn diện trong các giai đoạn tố tụng – từ kháng cáo, chuẩn bị hồ sơ, đến đại diện tại phiên tòa phúc thẩm.
Lưu ý quan trọng
- Luôn lưu lại biên nhận hoặc dấu bưu điện khi nộp đơn kháng cáo.
- Đảm bảo nội dung đơn kháng cáo nêu rõ yêu cầu và lý do cụ thể.
- Việc nộp đơn sau thời hạn (dù chỉ một ngày) sẽ khiến đơn bị tòa án từ chối nếu không có lý do chính đáng.
Việc hiểu rõ bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật là yếu tố then chốt để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên liên quan trong vụ án hình sự. Hãy lưu ý thời hạn kháng cáo là 15 ngày kể từ ngày tuyên án, và chỉ khi không có kháng cáo, kháng nghị thì bản án mới chính thức có hiệu lực thi hành.
Nếu bạn đang tìm kiếm công ty luật Việt Nam uy tín để được hỗ trợ về hồ sơ, thủ tục kháng cáo hoặc tham vấn pháp lý sau bản án hình sự sơ thẩm, hãy liên hệ GV Lawyers – công ty luật GV Lawyers với nhiều năm kinh nghiệm, sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong mọi giai đoạn tố tụng.
