Hợp đồng xây dựng là cơ sở pháp lý ràng buộc trách nhiệm giữa các bên mà còn là công cụ quan trọng để phân bổ và phòng ngừa rủi ro trong hợp đồng xây dựng. Tuy nhiên, thực tế tại Việt Nam cho thấy, nhiều hợp đồng vẫn chưa tuân thủ đầy đủ chuẩn mực quốc tế như FIDIC, hoặc chưa được xây dựng dựa trên nền tảng pháp lý vững chắc, dẫn đến hàng loạt tranh chấp phức tạp, kéo dài, gây tổn thất về thời gian và chi phí cho các bên liên quan.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các nguyên tắc phòng ngừa rủi ro hợp đồng xây dựng theo chuẩn FIDIC kết hợp với hệ thống pháp luật Việt Nam, từ đó đưa ra giải pháp thiết thực để đảm bảo an toàn pháp lý và hiệu quả đầu tư cho các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng.
Tầm quan trọng của việc phòng ngừa rủi ro hợp đồng xây dựng
Thực tế cho thấy, không ít dự án xây dựng đã xảy ra tranh chấp kéo dài giữa chủ đầu tư và nhà thầu do hợp đồng thiếu chặt chẽ, không quy định rõ ràng các điều khoản quan trọng. Theo nhận định của giới chuyên gia pháp lý, một bản hợp đồng xây dựng được soạn thảo hợp lý ngay từ đầu chính là “tấm khiên” vững chắc bảo vệ các bên khi có bất đồng phát sinh.
Việc lựa chọn mẫu hợp đồng phù hợp với từng loại công trình, từng hình thức đầu tư là yếu tố tiên quyết trong quá trình phòng ngừa rủi ro.
Các rủi ro phổ biến trong hợp đồng xây dựng
Lĩnh vực xây dựng là lĩnh vực chứa đựng nhiều rủi ro chỉ xảy ra với xác suất một lần nhưng ảnh hưởng rất lớn, có những rủi ro xảy ra lặp đi lặp lại nhiều lần với nhiều dự án khác nhau. Nhìn nhận, đánh giá và chủ động quản lý ảnh hưởng của rủi ro sẽ đảm bảo sự thành công của dự án xây dựng.
Để lập kế hoạch rủi ro, trước tiên bạn cần xác định các yếu tố có thể gây nguy hiểm nhất cho dự án của bạn. Các nguồn rủi ro tiềm ẩn phổ biến nhất đối với hoạt động xây dựng bao gồm:
- Rủi ro từ việc không xác định rõ phạm vi công việc: Điều này dễ dẫn đến việc phát sinh tranh chấp về khối lượng, chất lượng công trình.
- Rủi ro về tiến độ thi công: Nếu hợp đồng không quy định cụ thể thời gian thực hiện, phạt vi phạm tiến độ hoặc điều kiện gia hạn hợp lý.
- Rủi ro tài chính: Chậm thanh toán, thay đổi giá nguyên vật liệu, hoặc cách thức điều chỉnh giá không rõ ràng dễ gây thiệt hại cho nhà thầu.
- Rủi ro pháp lý về điều khoản giải quyết tranh chấp: Một số hợp đồng không quy định rõ phương thức hòa giải, trọng tài hay tòa án xét xử khi có tranh chấp.
Giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hợp đồng xây dựng
Để giảm thiểu rủi ro, chuyên gia đề xuất một số giải pháp sau:
Áp dụng mẫu hợp đồng tiêu chuẩn FIDIC
Hiện nay, nhiều dự án lớn đã áp dụng mẫu hợp đồng FIDIC – loại hợp đồng chuẩn quốc tế được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực xây dựng.
Xây dựng điều khoản rõ ràng, chi tiết
Mỗi điều khoản trong hợp đồng cần được soạn thảo cụ thể, chặt chẽ, đặc biệt là các điều khoản sau:
- Điều khoản về phạm vi công việc và trách nhiệm các bên
- Điều khoản về tiến độ thi công và điều kiện gia hạn
- Điều khoản về thanh toán, điều chỉnh giá và tạm ứng
- Điều khoản xử lý khi xảy ra sự cố, tranh chấp, điều kiện bất khả kháng
Một số quy định quan trọng có thể được tham khảo như:
“Hợp đồng phải xác định rõ cơ sở pháp lý, phạm vi công việc, yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng, tiến độ thi công, trách nhiệm về tài chính, điều kiện thanh toán, điều khoản bảo hành, xử lý vi phạm và các chế tài cụ thể”.
Đưa vào điều khoản về trọng tài thương mại
Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập sâu rộng, tranh chấp hợp đồng có thể liên quan đến yếu tố nước ngoài. Vì vậy, việc đưa vào hợp đồng điều khoản về trọng tài quốc tế hoặc trọng tài thương mại trong nước là một lựa chọn đáng cân nhắc.
“Cần thiết lập điều khoản trọng tài với sự đồng thuận của các bên để đảm bảo việc giải quyết tranh chấp nhanh chóng, hiệu quả, tiết kiệm thời gian và chi phí”.
Lưu ý khi ký kết hợp đồng xây dựng
Khi đàm phán, ký kết hợp đồng, các bên cần:
- Có sự tư vấn của luật sư hoặc chuyên gia pháp lý giàu kinh nghiệm
- Đảm bảo hợp đồng được ký kết đúng thẩm quyền, đóng dấu và lưu giữ đầy đủ
- Luôn rà soát, cập nhật hợp đồng theo diễn biến của dự án
Việc phòng ngừa rủi ro trong hợp đồng xây dựng là biện pháp bảo vệ pháp lý mà còn là chiến lược quản trị thông minh của nhà đầu tư, nhà thầu và các bên liên quan. Việc vận dụng linh hoạt mẫu hợp đồng chuẩn FIDIC kết hợp với tuân thủ pháp luật Việt Nam sẽ giúp phân bổ rủi ro hợp lý, hạn chế tranh chấp và đảm bảo dự án vận hành hiệu quả, đúng tiến độ.
Trên đây là những thông tin tham khảo, nếu bạn đang cần tư vấn chuyên sâu để xây dựng hoặc rà soát hợp đồng xây dựng phù hợp với thông lệ quốc tế và pháp luật hiện hành, hãy liên hệ ngay với Global Vietnam Lawyers. Đội ngũ luật sư dày dạn kinh nghiệm của chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bạn từ bước soạn thảo, thương lượng đến giải quyết tranh chấp, giúp đảm bảo mọi rủi ro tiềm ẩn được kiểm soát ngay từ đầu.
Xem thêm: Global Vietnam Lawyers – Hỗ trợ pháp lý khi bị chấm dứt hợp đồng lao động
