Từ ngày 01/12/2025, hoạt động mua bán nợ của các công ty quản lý nợ sẽ được điều chỉnh bởi Thông tư 31/2025/TT-NHNN, đánh dấu một bước siết chặt và minh bạch hơn đối với cơ chế xử lý nợ xấu của tổ chức tín dụng tại Việt Nam. Đây là thay đổi quan trọng đối với ngân hàng, doanh nghiệp, nhà đầu tư cũng như các đơn vị chuyên xử lý nợ. Bài viết tham khảo dưới đây, công ty luật Global Vietnam Lawyers (GV Lawyers) sẽ phân tích chi tiết quy định mới về hoạt động mua bán nợ của công ty quản lý nợ, phạm vi áp dụng, các giao dịch được phép, bị hạn chế và lưu ý pháp lý cho doanh nghiệp.
Cơ sở pháp lý quan trọng: Thông tư 31/2025/TT-NHNN có gì mới?
Ngày 30/9/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành Thông tư 31/2025/TT-NHNN, hướng dẫn về hoạt động của công ty con và công ty liên kết của tổ chức tín dụng trong lĩnh vực quản lý nợ và khai thác tài sản.
Một trong những nội dung được quan tâm nhất chính là Điều 7 – Quy định về hoạt động mua bán nợ của công ty quản lý nợ.
Mục tiêu của quy định mới:
- Chuẩn hóa hoạt động mua bán nợ theo thông lệ quốc tế
- Giảm rủi ro đạo đức giữa ngân hàng, công ty con
- Hạn chế giao dịch “vòng” nhằm làm đẹp báo cáo tài chính
- Tăng tính minh bạch trong xử lý nợ xấu của hệ thống tín dụng
Đây là bước nối tiếp chiến lược dài hạn về tái cơ cấu các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu tại Việt Nam giai đoạn 2025–2030.
Khoản nợ nào được phép mua bán theo quy định mới?
Theo Điều 5 Thông tư 31/2025/TT-NHNN, các khoản nợ được phép mua bán gồm:
Khoản nợ quá hạn và nợ xấu
Bao gồm:
- Nợ xấu còn trên bảng cân đối kế toán
- Nợ xấu đã xử lý bằng dự phòng nhưng chưa thu hồi được
- Khoản nợ đã xuất toán theo quy định của Ngân hàng Nhà nước
- Khoản nợ được theo dõi ngoài bảng
Nhóm này chiếm phần lớn hoạt động xử lý nợ của các công ty quản lý nợ.
Khoản nợ được VAMC (Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng VN) ủy quyền
Công ty quản lý nợ có thể:
- Thay mặt tổ chức tín dụng khai thác tài sản
- Thực hiện thu hồi nợ
- Xử lý tài sản bảo đảm
Việc ủy quyền phải tuân thủ quy định của Bộ luật Dân sự.
Các khoản nợ phát sinh từ nghiệp vụ tín dụng
Theo khoản 4 Điều 4 Thông tư, bao gồm:
- Khoản vay
- Khoản trả thay trong bảo lãnh
- Khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính
- Các khoản đã trở thành nợ quá hạn hoặc nợ xấu
Như vậy, phạm vi nợ được phép mua bán rộng hơn nhưng có tính kiểm soát chặt chẽ hơn so với trước đây.
Những giao dịch mua bán nợ được phép từ 01/12/2025
Thông tư 31/2025 cho phép 04 nhóm giao dịch chính:
Mua nợ của chính tổ chức tín dụng mẹ
Trong trường hợp:
- Có phương án cơ cấu lại
- Đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt
Điều này giúp ngân hàng tái cấu trúc danh mục nợ lành mạnh hơn, nhưng phải theo kế hoạch được phê duyệt, tránh việc “làm đẹp sổ sách”.
Mua nợ từ tổ chức tín dụng khác hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài
Ngoại trừ các trường hợp:
- Khoản nợ đã từng được ngân hàng mẹ bán cho bên đó
- Tránh nguy cơ mua lại chính khoản nợ từng bán để “lướt” công nợ không lành mạnh
Mua nợ của công ty quản lý nợ khác
Cũng có ngoại lệ tương tự để ngăn giao dịch vòng.
Bán nợ cho tổ chức, cá nhân
Bao gồm doanh nghiệp, nhà đầu tư hoặc cá nhân có nhu cầu mua nợ.
Trừ trường hợp:
- Bán cho công ty con khác của cùng tổ chức tín dụng mẹ
- Để hạn chế việc điều chuyển nội bộ nhằm che giấu chất lượng tín dụng
Đây là điểm nhấn quan trọng trong quy định mới về hoạt động mua bán nợ của công ty quản lý nợ nhằm bịt lỗ hổng pháp lý từng bị lợi dụng trong nhiều năm.
Điều kiện bắt buộc: Hợp đồng mua bán nợ phải đầy đủ pháp lý
Điểm mới nổi bật của Thông tư:
“Hoạt động mua, bán nợ phải được lập thành hợp đồng phù hợp với pháp luật, hợp đồng cấp tín dụng và hợp đồng bảo đảm (nếu có).”
Điều này có nghĩa:
- Mọi giao dịch mua bán nợ phải có hồ sơ pháp lý hoàn chỉnh
- Phải chứng minh được quyền, nghĩa vụ, tài sản bảo đảm
- Không được dùng hợp đồng mẫu không phù hợp với từng khoản nợ cụ thể
- Phải định giá nợ theo phương pháp rõ ràng, tránh tranh chấp
Việc lập sai hồ sơ có thể dẫn đến:
- Giao dịch vô hiệu
- Không thu hồi được nợ
- Tranh chấp pháp lý với người mua hoặc bên vay
- Nguy cơ bị xử phạt hành chính theo quy định ngân hàng
Quy định mới tác động như thế nào đến doanh nghiệp và tổ chức tín dụng?
Đối với các tổ chức tín dụng và công ty quản lý nợ
- Tăng tính minh bạch trong xử lý nợ
- Rủi ro kiểm toán giảm
- Hạn chế việc bán mua lại vòng để che lấp nợ xấu
- Đòi hỏi chuẩn bị hồ sơ pháp lý bài bản
- Tăng chi phí vận hành cho công tác kiểm soát
Đối với doanh nghiệp vay vốn
Doanh nghiệp có thể bị:
- Mua nợ, bán nợ sang đơn vị khác
- Tăng tần suất làm việc với công ty quản lý nợ thay vì ngân hàng
- Bị siết chặt nghĩa vụ trả nợ trong giai đoạn tái cơ cấu
Tuy nhiên, nếu biết tận dụng:
- Doanh nghiệp có thể đàm phán giảm lãi, cơ cấu lại thời hạn trả nợ, bán tài sản bảo đảm có kiểm soát.
Đối với nhà đầu tư mua bán nợ
- Thị trường mua bán nợ minh bạch hơn
- Cơ hội mua nợ xấu giá trị cao tăng
- Rủi ro pháp lý giảm nhờ khung pháp lý rõ ràng
- Nhưng yêu cầu tuân thủ pháp luật cao hơn, hồ sơ cần xác minh kỹ
Vì sao doanh nghiệp nên cần luật sư khi mua bán nợ theo Thông tư 31/2025?
Hoạt động mua bán nợ liên quan trực tiếp đến:
- Hợp đồng cấp tín dụng
- Hợp đồng bảo đảm
- Quyền xử lý tài sản bảo đảm
- Tranh chấp tài sản hoặc nghĩa vụ phát sinh
- Rủi ro xác định giá trị khoản nợ
Do đó, doanh nghiệp rất cần có sự tư vấn pháp lý chuyên nghiệp. Công ty Luật GV Lawyers – một công ty luật Việt Nam chuyên sâu về ngân hàng – tài chính – M&A – thu hồi nợ là đơn vị được nhiều doanh nghiệp lựa chọn.
Trong bối cảnh thị trường nợ xấu giai đoạn 2025–2030 được dự báo sẽ rất sôi động, việc hiểu rõ khung pháp lý mới chính là lợi thế cạnh tranh cho mọi tổ chức và cá nhân.
