Kế toán doanh nghiệp là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp quản lý tài chính, tuân thủ pháp luật và lập Báo cáo tài chính minh bạch. Để cập nhật và thay thế Thông tư 200/2014/TT-BTC, Thông tư 99/2025/TT-BTC quy định mới về chế độ kế toán doanh nghiệp chính thức có hiệu lực từ 01/01/2026, mang đến nhiều điểm mới quan trọng mà mọi doanh nghiệp, kế toán trưởng và cán bộ tài chính cần nắm rõ.
Các quy định mới về chế độ kế toán doanh nghiệp.
Xây dựng quy chế quản trị nội bộ và tổ chức kiểm soát nội bộ
Một trong những điểm nổi bật của Thông tư 99 là yêu cầu doanh nghiệp tự xây dựng quy chế quản trị nội bộ hoặc các tài liệu tương đương. Đây là điều kiện bắt buộc mà Thông tư 200 chưa đề cập.
Theo khoản 2 Điều 3 Thông tư 99/2025/TT-BTC:
- Doanh nghiệp phải phân định rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bộ phận và cá nhân trong việc tạo lập, thực hiện, quản lý và kiểm soát các giao dịch kinh tế.
- Quy chế này giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ pháp luật doanh nghiệp và các quy định pháp luật liên quan.
- Việc tổ chức kiểm soát nội bộ cũng giúp phòng ngừa rủi ro kế toán, gian lận tài chính và sai sót trong báo cáo tài chính.
Với sự hỗ trợ của các công ty luật Global Vietnam Lawyers – GV Lawyers, doanh nghiệp có thể soạn thảo quy chế quản trị nội bộ phù hợp với quy định mới, bảo đảm tính hợp pháp và hiệu quả quản lý.
Phương pháp chuyển đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam
Thông tư 99 cũng bổ sung quy định về chuyển đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam theo khoản 3 Điều 6. Đây là điểm mới giúp doanh nghiệp hoạt động kinh doanh đa quốc gia thực hiện báo cáo tài chính đúng chuẩn mực kế toán Việt Nam.
Các nguyên tắc chuyển đổi bao gồm:
- Tài sản và nợ phải trả: quy đổi theo tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng nơi doanh nghiệp giao dịch tại thời điểm kết thúc kỳ kế toán.
- Vốn chủ sở hữu: quy đổi theo tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày góp vốn.
- Chênh lệch đánh giá lại tài sản: quy đổi theo tỷ giá thực tế ngày đánh giá.
- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối và các quỹ trích từ lợi nhuận: quy đổi theo các khoản mục của Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, tỷ giá ghi sổ của khoản mục lợi nhuận chưa phân phối.
- Các khoản thuộc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: quy đổi theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh giao dịch. Trong trường hợp tỷ giá bình quân kỳ kế toán xấp xỉ với tỷ giá thực tế, doanh nghiệp có thể áp dụng tỷ giá bình quân nếu lựa chọn.
Nhờ các quy định này, doanh nghiệp đảm bảo báo cáo tài chính minh bạch, chính xác và phù hợp với quy định pháp luật Việt Nam.
Bốn trường hợp phải ban hành Quy chế hạch toán kế toán
Khác với Thông tư 200, Thông tư 99 yêu cầu doanh nghiệp ban hành Quy chế hạch toán kế toán hoặc các tài liệu tương đương trong các tình huống sau:
- Thiết kế hoặc sửa đổi biểu mẫu chứng từ kế toán.
- Sửa đổi tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán.
- Thiết kế hoặc sửa đổi biểu mẫu sổ kế toán.
- Bổ sung các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính.
Việc này giúp doanh nghiệp cập nhật hệ thống kế toán đúng chuẩn, giảm thiểu rủi ro sai sót và đảm bảo khả năng kiểm soát nội bộ hiệu quả.
Điều chỉnh hệ thống tài khoản kế toán
Thông tư 99 quy định mới về chế độ kế toán doanh nghiệp có những thay đổi quan trọng trong hệ thống tài khoản kế toán, gồm:
Bổ sung tài khoản 215 – Tài sản sinh học
- 2151: Súc vật nuôi cho sản phẩm định kỳ
- 21511: Súc vật nuôi chưa trưởng thành
- 21512: Súc vật nuôi đã trưởng thành
- 215121: Nguyên giá
- 215122: Giá trị khấu hao lũy kế
- 2152: Súc vật nuôi lấy sản phẩm một lần
- 2153: Cây trồng theo mùa vụ hoặc lấy sản phẩm một lần
Thay đổi tên tài khoản
- 112: Tiền gửi không kỳ hạn (trước: Tiền gửi Ngân hàng)
- 155: Sản phẩm (trước: Thành phẩm)
- 158: Nguyên liệu, vật tư tại kho bảo thuế (trước: Hàng hóa kho bảo thuế)
- 242: Chi phí chờ phân bổ (trước: Chi phí trả trước)
- 244: Ký quỹ, ký cược (trước: Cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược)
- 419: Cổ phiếu mua lại của chính mình (trước: Cổ phiếu quỹ)
Bổ sung tài khoản chi tiết 82112
- Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu.
Những điều chỉnh này giúp hệ thống kế toán phản ánh chính xác hơn tình hình tài chính doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu của các cơ quan quản lý và nhà đầu tư.
Thay đổi về Báo cáo tình hình tài chính
Thông tư 99 đổi Bảng cân đối kế toán thành Báo cáo tình hình tài chính, đồng thời bổ sung các mã số mới:
- Mã số 124: Dự phòng đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn ngắn hạn
- Mã số 125: Đầu tư ngắn hạn khác
- Mã số 126: Dự phòng tổn thất các khoản đầu tư ngắn hạn khác
Chỉ tiêu 134 cũng được điều chỉnh để phản ánh tài sản phát sinh từ hợp đồng có thời hạn không quá 12 tháng hoặc một chu kỳ kinh doanh thông thường.
Các mã số phải thu ngắn hạn và dài hạn cũng được sắp xếp lại, đảm bảo tính nhất quán và minh bạch trong báo cáo tài chính.
Lợi ích của quy định mới về chế độ kế toán doanh nghiệp đối với doanh nghiệp
Việc áp dụng Thông tư 99/2025/TT-BTC mang lại nhiều lợi ích:
- Nâng cao tính minh bạch trong quản lý tài chính và báo cáo kế toán.
- Cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, giảm rủi ro gian lận và sai sót.
- Đáp ứng yêu cầu quản lý của cơ quan nhà nước và chuẩn mực kế toán Việt Nam.
- Hỗ trợ doanh nghiệp đa quốc gia trong việc lập báo cáo tài chính bằng ngoại tệ.
- Đơn giản hóa quy trình sửa đổi, bổ sung tài khoản và chỉ tiêu báo cáo tài chính.
Sự hỗ trợ của luật sư giúp doanh nghiệp áp dụng quy định mới hiệu quả, tránh rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu và nhà đầu tư.
