Luật đầu tư mới nhất tác động như thế nào đến môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam?
Mặc dù Việt Nam đang thừa hưởng nhiều ưu thế về vị trí địa lý, nguồn lao động và sự ổn định chính trị trong lĩnh vực đầu tư và kinh doanh, nhưng vẫn tồn tại nhiều thách thức liên quan đến cơ chế hành chính, chính sách pháp lý và cơ sở hạ tầng. Chính nhận thức về những hạn chế này đã thúc đẩy Đảng và Chính phủ Việt Nam đưa điều chỉnh hệ thống văn bản pháp quy trong lĩnh vực đầu tư.
Với những cải tiến đáng kể, Luật Đầu tư mới nhất năm 2020 đã đem lại nhiều điểm mới quan trọng, tạo ra tác động mạnh mẽ đối với môi trường đầu tư và kinh doanh của Việt Nam. Những thay đổi này mở ra nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp và nhà đầu tư quốc tế.
Luật đầu tư mới nhất tác động như thế nào đến môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam.
1. Cắt giảm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện
Sự so sánh giữa Phụ lục IV của Luật Đầu tư năm 2020 và Phụ lục 4 của Luật Đầu tư năm 2014 đã thể hiện rõ ràng một chuyển biến tích cực trong việc giảm số lượng ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Từ 267 ngành, nghề giảm xuống còn 227, điều này phản ánh rõ sự cố gắng của chính phủ trong việc giảm bớt rủi ro và khó khăn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Cụ thể, nhiều ngành, nghề đã được loại bỏ điều kiện kinh doanh, điều này bao gồm những lĩnh vực quan trọng như Dịch vụ Logistic, nhượng quyền thương mại, dịch vụ xét nghiệm HIV,và dịch vụ đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về môi giới bất động sản. Quyết định cắt giảm các ngành nghề này chủ yếu được đưa ra sau khi xem xét tính ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội và sức khỏe cộng đồng.
Quan trọng hơn, việc trao quyền lựa chọn, sàng lọc và quyết định hàng hóa, dịch vụ của những ngành, nghề này cho thị trường dựa trên chất lượng đầu ra của sản phẩm, dịch vụ đã giúp tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng và thuận lợi. Những thay đổi này giúp tiết kiệm thời gian và công sức của nhà đầu tư, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp khi gia nhập thị trường.
2. Tăng cường ưu đãi, hỗ trợ đầu tư
Để thúc đẩy hoạt động đầu tư, Luật Đầu tư mới nhất năm 2020 đã đưa ra nhiều cải tiến đáng kể về ưu đãi và hỗ trợ cho các dự án đầu tư. Bổ sung một cách toàn diện, luật này đã mở rộng phạm vi đối tượng được hưởng ưu đãi và cung cấp các hình thức ưu đãi đầu tư đa dạng.
Đối tượng được hưởng ưu đãi đầu tư đã được mở rộng, không chỉ giới hạn trong các yếu tố như địa bàn, ngành nghề, quy mô vốn mà còn bao gồm những đối tượng mới như “Dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội” và “Dự án đầu tư khởi nghiệp sáng tạo”. Đặc biệt, hỗ trợ đầu tư liên quan đến sự phát triển của hệ thống doanh nghiệp nhỏ và vừa đã được thêm vào danh sách.
Luật Đầu tư mới nhất năm 2020 cũng đã điều chỉnh danh mục ngành, nghề được ưu đãi, thêm vào đó nhiều lĩnh vực quan trọng như giáo dục đại học, bảo quản thuốc, sản xuất trang thiết bị y tế và sản xuất sản phẩm hình thành từ kết quả khoa học, công nghệ. Những điều chỉnh này nhằm mục đích thu hút đầu tư một cách có chọn lọc, chất lượng và bền vững, đồng thời đáp ứng tốt với bối cảnh thách thức từ dịch bệnh trên toàn thế giới.
Hình thức ưu đãi đầu tư cũng đã được mở rộng, với sự bổ sung của hình thức “Khấu hao nhanh, tăng mức chi phí được trừ khi tính thu nhập chịu thuế”. Điều này giúp giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp, tăng cường khả năng thu hồi vốn đầu tư nhanh chóng và hạn chế ảnh hưởng của hao mòn vô hình, đồng thời khuyến khích việc liên tục đổi mới kỹ thuật, công nghệ.
Điều độc đáo là, Luật Đầu tư mới nhất năm 2020 lần đầu tiên quy định về “ưu đãi và hỗ trợ đầu tư đặc biệt” (Điều 20) nhằm khuyến khích phát triển một số dự án đầu tư có tác động lớn đến phát triển kinh tế – xã hội. Quy định này cho phép Chính phủ có quyền quyết định việc áp dụng các yếu tố đặc biệt, tạo ra một cơ chế mở, linh động và kịp thời để thu hút dòng vốn FDI trong bối cảnh biến động nhanh chóng trên thị trường quốc tế.
3. Thay đổi tỷ lệ nắm giữ vốn điều lệ đối với nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện hoạt động đầu tư
Một điểm quan trọng của Luật Đầu tư mới nhất năm 2020 là thay đổi tỷ lệ nắm giữ vốn điều lệ đối với nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện hoạt động đầu tư tại Việt Nam. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 23 của Luật Đầu tư năm 2020, những tổ chức kinh tế nước ngoài khi đầu tư tại Việt Nam sẽ không còn bị ràng buộc bởi tỷ lệ nắm giữ trên 50% vốn điều lệ như trước đây, mà thay vào đó, giới hạn đã được điều chỉnh xuống 50%.
Mặc dù sự giảm nhỏ về tỷ lệ này (từ 51% xuống 50%) có vẻ không lớn, nhưng thực tế, nó tạo ra tác động to lớn đối với các nhà đầu tư nước ngoài đang hoạt động trong tổ chức kinh tế tại Việt Nam.
Theo các quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2020, việc nắm giữ trên 50% vốn điều lệ được coi là nắm quyền chi phối doanh nghiệp. Điều này do tỷ lệ 50% vốn điều lệ là điều kiện để cuộc họp Đại hội đồng cổ đông và các quyết định quan trọng của Hội đồng thành viên, Đại hội đồng cổ đông được thực hiện.
Vì vậy, sự điều chỉnh này sẽ chấm dứt tình trạng mà các nhà đầu tư nước ngoài trước đây thường áp dụng, đó là chỉ nắm giữ trên 50% nhưng dưới 51% vốn điều lệ, nhưng vẫn có quyền chi phối doanh nghiệp và được xem xét như những nhà đầu tư trong nước khi thực hiện các giao dịch như góp vốn hay mua cổ phần của các công ty khác.
Thay đổi này đồng thời mang lại sự linh hoạt hơn trong cơ cấu giao dịch và quản lý doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư tại Việt Nam.
4. Cải cách thủ tục đầu tư
Một cải cách đáng chú ý trong lĩnh vực đầu tư là việc bổ sung quy định về hình thức lựa chọn nhà đầu tư, bao gồm:
(1) Đấu giá quyền sử dụng đất;
(2) Đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư;
(3) Chấp thuận nhà đầu tư.
Điều này tạo ra sự đồng bộ, thống nhất giữa Luật Đầu tư và nhiều đạo luật khác như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Đấu thầu, giúp giải quyết những vấn đề tồn đọng về lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án sản xuất kinh doanh sử dụng đất.
Luật Đầu tư mới nhất năm 2020 còn phân biệt rõ ràng giữa thủ tục pháp lý chấp thuận chủ trương đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư. Trong thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, không bao gồm nội dung chấp thuận nhà đầu tư, mà thay vào đó, hai thủ tục này được tách biệt và độc lập.
Theo quy định tại Điều 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36 của Luật Đầu tư năm 2020, dự án bắt buộc phải chấp thuận chủ trương đầu tư phải thực hiện thủ tục chấp thận chủ trương đầu tư trước khi tiến hành lựa chọn nhà đầu tư. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo quy trình hợp lý và minh bạch cho các dự án đầu tư.
Luật Đầu tư mới nhất còn quy định chi tiết về thủ tục chấp thuận nhà đầu tư, đặc biệt tách biệt với thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Điều này chỉ áp dụng đồng thời đối với trường hợp tại Khoản 4 Điều 29, nơi Cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời lựa chọn chấp thuận nhà đầu tư.
Thêm vào đó, việc phân cấp thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đã được điều chỉnh một cách hợp lý và linh hoạt. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được bổ sung quyền chấp thuận chủ trương đối với các dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh sân gôn, cũng như các dự án có vốn nước ngoài tại các vùng biên giới, ven biển, có ảnh hưởng đến an ninh và quốc phòng.
Những dự án đầu tư của hộ gia đình và cá nhân, mà không liên quan đến việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất không cần thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đất đai. Điều này giúp tinh gọn hóa thủ tục và tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án nhỏ và cá nhân đầu tư.
5. Luật Đầu tư mới nhất đã đưa ra nhiều điều chỉnh quan trọng nhằm hỗ trợ nhà đầu tư trong việc bảo đảm thực hiện dự án đầu tư.
Một trong những thay đổi đáng chú ý là về việc bảo lãnh ngân hàng về nghĩa vụ ký quỹ để đảm bảo thực hiện dự án đầu tư. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 43 của Luật Đầu tư năm 2020, nhà đầu tư có sự linh hoạt hơn khi có thể lựa chọn giữa việc ký quỹ hoặc sử dụng bảo lãnh ngân hàng để thực hiện nghĩa vụ ký quỹ trong quá trình triển khai dự án. Điều này là một sự tiến bộ so với Luật Đầu tư năm 2014, trong đó chỉ có một hình thức là ký quỹ. S
ự linh hoạt này giúp giảm gánh nặng tài chính cho nhà đầu tư, đặc biệt là trong các dự án kinh doanh bất động sản kéo dài, nơi mà số tiền ký quỹ có thể là một phần lớn vốn đầu tư và tiềm ẩn rủi ro lãng phí.
Ngoài ra, Luật Đầu tư mới nhất đã xác định bốn trường hợp nhà đầu tư không cần phải thực hiện bước ký quỹ, gồm:
- a) Khi nhà đầu tư trúng đấu giá quyền sử dụng đất và nhận được đất từ Nhà nước, có thu phí sử dụng đất hoặc thuê đất với một lần thanh toán phí thuê đất cho toàn bộ thời gian thuê.
- b) Khi nhà đầu tư trúng đấu thầu và dự án của họ sử dụng đất.
- c) Khi nhà đầu tư nhận chuyển nhượng dự án đã thực hiện ký quỹ hoặc đã hoàn thành việc góp vốn, huy động vốn theo tiến độ được quy định tại văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư hoặc Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.
- d) Khi nhà đầu tư được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất để thực hiện dự án, trên cơ sở nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất từ người sử dụng đất khác.
Những điều chỉnh này đánh dấu một bước tiến quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư trong việc quản lý và sử dụng vốn đầu tư cho dự án của mình.
6. Thúc đẩy phát triển các dự án khởi nghiệp sáng tạo
Luật Đầu tư năm 2020 đã thiết lập một quy định đặc biệt về thủ tục đầu tư áp dụng cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia thành lập doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo và quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, theo quy định của pháp luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Cụ thể, theo điều c của Khoản 1 Điều 22, đối với các trường hợp này, nhà đầu tư nước ngoài không cần phải thực hiện thủ tục cấp, điều chỉnh Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước khi thành lập tổ chức kinh tế. Điều này tạo điều kiện thuận lợi, giảm bớt quy trình phức tạp, nhanh chóng đẩy mạnh quá trình thành lập doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo từ phía nhà đầu tư nước ngoài.
7. Loại bỏ chế độ báo cáo tháng về tình hình thực hiện dự án đầu tư đối với các nhà đầu tư và tổ chức kinh tế thực hiện dự án đầu tư.
Đây là một bước tiến quan trọng, tôn trọng quyền tự do kinh doanh của nhà đầu tư và giảm bớt gánh nặng thủ tục hành chính không cần thiết. Quyết định này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và nguồn lực mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với sự chủ động và sáng tạo trong quá trình triển khai dự án đầu tư.
Trên đây là câu trả lời cho câu hỏi đầu bài “Luật đầu tư mới nhất tác động như thế nào đến môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam”. Hy vọng các bạn đã tìm được câu trả lời ưng ý cho mình. Nếu còn thắc mắc, vui lòng liên hệ GV Lawyers để được tư vấn hỗ trợ nhanh chóng.
