Trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng tinh vi, xuyên biên giới và gây thiệt hại nghiêm trọng cho kinh tế – xã hội toàn cầu, việc Liên Hợp Quốc thông qua Công ước về chống tội phạm mạng và lựa chọn Việt Nam là quốc gia đăng cai Lễ mở ký kết Công ước Hà Nội 2025 là dấu mốc quan trọng, thể hiện vị thế ngày càng cao của Việt Nam trong nỗ lực gìn giữ an ninh mạng quốc tế. Vậy bạn có biết Công ước Hà Nội 2025 Công ước Liên hợp quốc về Chống tội phạm mạng là gì không? Hãy cùng GV Lawyers tìm hiểu chi tiết dưới đây.
Công ước Hà Nội 2025 là gì?
Công ước Hà Nội 2025 tên đầy đủ là Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (United Nations Convention on Countering Cybercrime), là điều ước quốc tế đa phương đầu tiên của Liên Hợp Quốc về tội phạm mạng. Sự kiện ký kết chính thức diễn ra tại Thủ đô Hà Nội trong hai ngày 25–26/10/2025, với chủ đề “Chống tội phạm mạng – Chia sẻ trách nhiệm – Hướng tới tương lai”.
Công ước được soạn thảo với sự tham gia của 193 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc, bằng 6 ngôn ngữ chính thức gồm: Ả Rập, Anh, Pháp, Nga, Tây Ban Nha và Trung Quốc. Văn kiện này sẽ có hiệu lực sau 90 ngày kể từ khi quốc gia thứ 40 phê chuẩn.
Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, một công ước quốc tế của Liên Hợp Quốc được mở ký tại Việt Nam. Việc lấy tên “Hà Nội” cho Công ước là sự ghi nhận vai trò, uy tín và cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong hợp tác quốc tế phòng, chống tội phạm mạng.
Ý nghĩa chính trị pháp lý của Công ước Hà Nội
Việc tổ chức Công ước Hà Nội 2025 không chỉ mang tính biểu tượng về ngoại giao mà còn thể hiện sự gắn kết giữa Việt Nam và cộng đồng quốc tế trong xây dựng một khung pháp lý thống nhất, minh bạch và nhân văn để xử lý tội phạm mạng.
Công ước này hướng tới các mục tiêu lớn:
- Thúc đẩy hợp tác đa phương và hỗ trợ kỹ thuật cho các nước đang phát triển.
- Khẳng định nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia, nhân quyền và tự do cơ bản trong không gian mạng.
- Chuẩn hóa các khái niệm pháp lý, thuật ngữ và quy trình điều tra liên quan đến dữ liệu điện tử.
- Tạo lập cơ chế giám sát, phòng ngừa và hỗ trợ kỹ thuật lâu dài giữa các quốc gia thành viên.
Đối với Việt Nam, việc sớm ký và phê chuẩn Công ước có ý nghĩa chiến lược: nâng cao uy tín quốc gia, thể hiện vai trò chủ động trong xây dựng trật tự pháp lý quốc tế về an ninh mạng và góp phần bảo vệ lợi ích của người dân, doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.
Cấu trúc và nội dung chính của Công ước Hà Nội 2025
Công ước Hà Nội được xây dựng dựa trên nền tảng của Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia (UNTOC) và Công ước chống tham nhũng (UNCAC), nhưng được bổ sung và điều chỉnh phù hợp với môi trường kỹ thuật số.
Dưới đây là tóm lược những nội dung trọng tâm:
Các quy định chung
Công ước đề cao tinh thần hợp tác quốc tế nhằm phòng ngừa, điều tra và xử lý tội phạm mạng, đồng thời hỗ trợ nâng cao năng lực cho các quốc gia đang phát triển.
Một số thuật ngữ được chuẩn hóa gồm:
- Hệ thống công nghệ thông tin và truyền thông (ICT system): bao gồm máy tính, điện thoại, máy chủ.
- Dữ liệu điện tử: mọi dạng dữ liệu có thể lưu trữ, xử lý hoặc truyền tải.
- Tội phạm nghiêm trọng: hành vi có mức hình phạt từ 4 năm tù trở lên.
Phạm vi điều chỉnh bao gồm cả tội phạm quy định trong Công ước và các tội phạm nghiêm trọng khác có sử dụng công nghệ thông tin.
Hình sự hóa các hành vi phạm tội mạng
Công ước yêu cầu các quốc gia thành viên ban hành luật hình sự hóa các hành vi:
- Truy cập trái phép hệ thống công nghệ thông tin;
- Can thiệp, đánh cắp hoặc làm sai lệch dữ liệu điện tử;
- Lạm dụng công cụ kỹ thuật để thực hiện tội phạm mạng;
- Lừa đảo, gian lận, rửa tiền hoặc hành vi bóc lột trẻ em qua mạng;
- Phát tán, chia sẻ hình ảnh nhạy cảm không được sự đồng ý;
- Dụ dỗ, gạ gẫm trẻ vị thành niên phạm tội tình dục.
Các quốc gia có trách nhiệm điều chỉnh pháp luật trong nước để bảo đảm xử lý các hành vi trên một cách hiệu quả, tương thích với quy chuẩn quốc tế.
Quyền tài phán
Vì tội phạm mạng có thể xảy ra xuyên biên giới, Công ước cho phép các quốc gia xác lập quyền tài phán khi:
- Hành vi phạm tội xảy ra trên lãnh thổ của họ;
- Người phạm tội hoặc nạn nhân là công dân của họ;
- Hành vi gây ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh hoặc lợi ích quốc gia.
Trường hợp có sự chồng lấn quyền tài phán, các quốc gia được khuyến khích tham vấn để tránh xung đột và bảo đảm tính minh bạch.
Biện pháp tố tụng và thu thập chứng cứ điện tử
Một điểm nổi bật của Công ước Hà Nội là nhấn mạnh vai trò của bằng chứng điện tử trong điều tra tội phạm.
Cơ quan thực thi pháp luật được trao quyền:
- Thu thập, bảo quản dữ liệu điện tử;
- Khám xét, tịch thu thiết bị;
- Yêu cầu cung cấp thông tin thuê bao hoặc dữ liệu lưu lượng;
- Theo dõi, can thiệp dữ liệu truyền tải theo quy định pháp luật.
Tất cả các biện pháp này đều phải tuân thủ nguyên tắc tôn trọng nhân quyền và quyền riêng tư cá nhân.
Hợp tác quốc tế
Công ước đặt nền tảng cho hợp tác toàn cầu trong điều tra, truy tố và dẫn độ tội phạm mạng.
Đặc biệt, mỗi quốc gia thành viên phải thiết lập điểm liên lạc 24/7 để phối hợp xử lý khẩn cấp, đảm bảo phản ứng nhanh khi tội phạm mạng xảy ra.
Phòng ngừa và hỗ trợ kỹ thuật
Phòng ngừa được coi là yếu tố then chốt. Công ước khuyến khích các quốc gia phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và học viện nhằm:
- Tăng cường giáo dục nhận thức về an ninh mạng;
- Phát triển hạ tầng số an toàn;
- Đào tạo chuyên gia kỹ thuật, tư pháp hình sự.
Đối với các nước đang phát triển, Công ước cam kết hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm và đào tạo chuyên sâu.
Cơ chế thực thi
Một Hội nghị các quốc gia thành viên sẽ được thành lập nhằm:
- Theo dõi việc thực hiện Công ước;
- Đưa ra khuyến nghị, cập nhật quy định phù hợp với xu thế công nghệ mới;
- Đánh giá hiệu quả hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm mạng.
Thời điểm và hiệu lực của Công ước Hà Nội 2025
Công ước được mở ký tại Hà Nội ngày 25/10/2025 và tiếp tục mở ký tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York đến ngày 31/12/2026. Văn kiện này có hiệu lực sau 90 ngày kể từ khi quốc gia thứ 40 hoàn tất thủ tục phê chuẩn hoặc gia nhập. Khi có hiệu lực, Công ước Hà Nội sẽ trở thành cơ sở pháp lý quốc tế đầu tiên điều chỉnh toàn diện tội phạm mạng, tạo nền tảng hợp tác toàn cầu trong bảo vệ không gian mạng an toàn, minh bạch và nhân văn.
Công ước Hà Nội 2025 – Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng là bước tiến quan trọng trong nỗ lực toàn cầu bảo vệ an ninh mạng. Việc Việt Nam được chọn là quốc gia đăng cai mở ký thể hiện sự tin tưởng của cộng đồng quốc tế đối với năng lực quản trị, uy tín và cam kết mạnh mẽ của nước ta trong đấu tranh chống tội phạm công nghệ cao.
Trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc hiểu rõ nội dung, nguyên tắc và tác động pháp lý của Công ước này là điều cần thiết với mọi tổ chức, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước.
Nếu bạn cần tư vấn pháp lý chuyên sâu liên quan đến An ninh mạng cũng như Công ước Hà Nội 2025, an ninh mạng hoặc chuyển giao dữ liệu quốc tế, hãy liên hệ với công ty luật GV Lawyers – một công ty luật Việt Nam uy tín, có đội ngũ chuyên gia am hiểu luật quốc tế, công nghệ và an ninh mạng, sẵn sàng hỗ trợ khách hàng trong các vấn đề pháp lý toàn cầu.
